Son zamanlarda Aralık ayında İstanbul’da açılan ülkemizin ilk sürücüsüz metrosunun uzatılması sebebiyle gündeme gelen sürücüsüz metro hattı konusunda ülkemiz dışında dünyada neler olduğuna dair araştırmalar yaptık ancak hiç Türkçe bir kaynağa ulaşamadık. Bu yüzden bu yazının epey faydalı olacağını düşünüyoruz.
Sürücüsüz Metronun Tarihi
Öncelikle sürücüsüz metro olarak bahsedilen şey tam otomatik sürücüsüz metro sistemidir. Dünya genelinde 1971 yılından beri otomatik sistemli metro hatları kullanılmaktadır. Ancak yine de bu metroların bir sürücüsü bulunmakta olup gerektiği zaman manuel moda alınabilmektedirler. Günümüzde İstanbul’daki metro hatlarının çoğunluğu sürücülü olmalarına rağmen bu sistemle çalışmaktadır. (Yazının devamında bu sistemin çalışmasıyla ilgili İstanbul’da çekilmiş bir video bulunmaktadır.)
Bahsettiğimiz otomatik sistemin kullanıldığı ilk metro İngiltere’nin Londra kentinde kurulmuş olan Victoria Metro Hattıdır. Ancak günümüzde bahsetmiş olduğumuz sürücüsüz metro bu değildir. Tam otomatik sistemlerde trenin ön kısmında bir makinist bölümü bulunmaz.
Dünyanın İlk Sürücüsüz Metro Hattı
İstanbul’da açılan metro hattıyla aynı anlamda sürücüsüz olan ilk metro hattı 2002’de Kopenhag’da açılmıştır. Bu metro hattının hiçbir anlamda bir sürücüsü bulunmamakta olup yolculara en önden treni izleyebilme imkanı sunmaktadır.
Türkiye’nin İlk Sürücüsüz Metrosu
Türkiye’de 2017 yılında açılmış olan M5 Üsküdar – Ümraniye metro hattı sürücüsüz bir metro hattıdır. İBB tarafından yapılan açıklamaya göre bundan sonra yapılan tüm metro hatları sürücüsüz sistemle çalışacaktır.
İstanbul’daki sürücüsüz metro durakları normalden farklı olarak peron ayırıcı kapılarla korunmaktadır. Bu da durakta tren olmadığı zaman yolcuların ray hattına erişimini engellemekte ve istenmeyen kazaların önüne geçmektedir.
Sürücüsüz Metrolar Nasıl Çalışır
Bu konuda her ne kadar Metro İstanbul‘a sorular sorsak da hiçbir zaman yanıt alamadık. Ayrıntılı bir bilgiye sahip olmamakla birlikte metro duraklarına bir sinyalizasyon sistemi kurulduğunu ve bu sistemin trenin durup kalkacağı zamanları belirlemesinde önemli rol oynadığını söyleyebiliriz. Bunun yanı sıra metro hattında treni takip eden ana kontrol merkezi bulunmaktadır. Ayrıca her durakta birer kontrol merkezi daha bulunmaktadır. Ayrıca gelecekte ulaşım araçlarının çoğunun sürücüsüz olması için hazırlıklar yapılmaktadır.
Diğer Sürücüsüz Ulaşım Araçları
Son yıllarda ülkemizde yapılan otonom araç çalışmaları nihayet sona ermiş olup İETT için sürücüsüz bir minibüs üretilmiştir. Bu minibüs geçtiğimiz aylarda ilk kez Teknofest’te halka açık olarak sergilendi. Bizler bu minibüsü gördük, kesinlikle kusursuz bir şekilde çalışıyordu. İBB Başkanı Mevlüt Uysal tarafından yapılan açıklamaya göre 29 Ekim’de açılacak olan üçüncü havaalanında sürücüsüz araçlar ulaşım sağlayacak olup zamanla şehir içindeki tüm ulaşım araçları sürücüsüze çevrilecektir. Şuan için metro hatlarının sürücüsüz olmasıyla bu değişim başlamış durumdadır.
İstanbul’daki Metro Hatları Hakkında
Türkiye’nin ilk sürücüsüz metro hattı M5’in Üsküdar ve Ümraniye arasındaki yolcuların ulaşımını oldukça kolaylaştırdığı rahatça gözlemlenebilmekte olup İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından şehrin önemli yerlerine metro hattı kurulumu çalışmaları devam etmektedir. Şuan İstanbul’da 6 metro hattı kurulu olup bu hatların 5’inde uzatma çalışmaları devam etmekte olup henüz hiç açılmamış olan 8 metro hattı daha bulunmaktadır. Haritada olmayan bir metro hattıyla beraber çalışmalar bittiğinde 14 adet metro hattı olacaktır.
Diğer Sürücüsüz Metro Çalışmaları
İstanbul’un tam anlamıyla metro denilebilecek ilk hattı 1989’da açılmış olup hala hizmet vermektedir. Ancak bu yıl bu metro hattının yenilenmesine karar verilmiş ve ihale Metro İstanbul tarafından alınmıştır.
Bu durumda yeni bir metro hattı açılmadan M1 hattı sinyalizasyon sistemi tamamlanırsa İstanbul’un ikinci sürücüsüz metrosu 1989 yılında kurulmuş olan M1 hattı olacaktır. Bu hat haricinde diğer metrolar otomatik sistemle çalışmaktadır. Bu sistemin nasıl çalıştığını Alper Rende tarafından M2 Yenikapı – Hacıosman metro hattında çekilmiş olan bu videoda görebilirsiniz.
Dünyanın İkinci Metrosu İstanbul’da Açıldı
İstanbul bugün her ne kadar metro hatları konusunda yetersiz kalsa da zamanında bu konuda ilk adımları atan şehirlerden biridir. Bugün hala hizmet vermekte olan tünel füniküler hattı 18 Ocak 1875 tarihinden beri çalışmaktadır. Ancak bu hattın tam olarak metro sayılması konusunda tartışmalar bulunmaktadır. 500 metre mesafede hizmet vermekte olan bu hat, birbirine bağlı halatlarla çekilen iki trenin birbirini çekmesiyle çalışır. Bu şekilde çalışan hatlara da füniküler denir. Ayrıca işletmecisi Metro İstanbul değil İETT’dir.
Sürücüsüz Füniküler Hattı İstanbul’da
Ayrıca günümüzdeki füniküler hatları çalışmak için sürücüye ihtiyaç duymamaktadır. Günümüzde Vadiistanbul Avm tarafından ulaşımın kolayca sağlanması için yaptırılmış olan havaray füniküleri sürücüsüz olup Türkiye’nin özel bir şirket tarafından işletilen tek raylı sistem hattıdır. Ayrıca bu hat ücretsiz çalışıp Metro İstanbul’un Seyrantepe durağından başlar ve Vadiistanbul Avm’nin ikinci katında biter. Arada başka bir durak bulunmamaktadır. M5’ten önce açılmış olmasına rağmen sürücüsüz olması M5 kadar kamuoyu oluşturamamış olup gölgede kalmıştır. Bunun en büyük sebebi özel işletme olup 100 metrelik bir füniküler hattı olarak inşaa edilmesidir.
Avm içinde bulunan metro hattı karşı taraftan bu şekilde görünmektedir. Avm içinde bir metro tabelası bulunmaktadır ve bu eşsiz bir özelliktir çünkü Türkiye’de başka hiçbir raylı sistem hattı özel işletme tarafından çalıştırılmayıp havaray özelliğine sahip değildir. Hatta sürücüsüz gidebilme özelliğine sahip olan iki hattan biri olup ücretsiz çalışan tek raylı sistem hattıdır. Bir diğer özelliği ise 3. füniküler hattı olmasıdır.
Türkiye’deki Diğer Metro Hatları
Türkiye’de İstanbul dışında da metro hatları bulunmaktadır. Bu hatların listesine aşağıdan ulaşabilirsiniz. Listeye Füniküler hatları da metro olarak eklenmiştir. İstanbul dışında Türkiye’de füniküler bulunmamaktadır. İstanbul’dan sonra en çok metro hattı Ankara’da olup onu ardından İzmir takip etmektedir. Bunun yanı sıra Bursa ve Adana ile toplamda 5 şehirde metro bulunmakta olup Kocaeli’nde de bir metro hattı inşaatı sürmektedir.
İstanbul’un Metrosu İçin SWOT Analizi
Metroyu ve otobüsleri birer rakip olarak düşündüğümüzde bu iki ulaşım aracının olumlu ve olumsuz yönlerini listelemiş olduğumuz SWOT analizine de aşağıdan ulaşabilirsiniz.
Dünya’nın İlk Sürücüsüz Metrosu Haricinde
Dünyanın ilk sürücüsüz metro hattı Türkiye’de olmasa da sürücüsüz metro konusunda ülkemiz önemli adımlar atmaktadır. Ben şahsi olarak bir şehrin gelişmişlik düzeyinin önemli yerlere raylı sistemlerle gidilebilmesiyle ölçülebileceğini düşünüyorum. İstanbul bu konuda geri kalmış olsa da şuan 8 metro hattının inşaa ediliyor olması bu açığı kapatmak istiyor olduğunu gösteriyor. Her ne kadar geri kalınmış olsa da zararın neresinden dönersek kardır. Olaya iyi yönden bakarsak pek çok ülkede metro hatlarıyla kaplanmış şehirler bulunmasına rağmen çoğunda gelişmiş ülke olsalar bile sürücüsüz metro hattı bulunmamaktadır. Çünkü metro hatları çok önceden yapılmıştır ve bu hatları değiştirme masrafı bu teknolojiyi kullanmak için fazla ağır olmaktadır. Ancak bizim hatlarımız yeni kurulduğu için son teknolojiyle yapılmaktalar. İlk sürücüsüz metro hattının devamı için 21 Ekim 2018 günü Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın katılımıyla açılış töreni yapılacaktır. Açılan metro hatları zamanla bazı otobüslerin kullanımını azaltacağı için bu otobüslerin farklı amaçlarla kullanılabilmesine de olanak sağlayacaktır. Yeni metro hatlarının ülkemiz için hayırlı olmasını diliyoruz.
Yorumları Göster (0)